سیاه دانه

سیاه دانه یک گیاه است. مردم از دانه آن برای ساخت دارو بیش از ۲۰۰۰ سال است که استفاده می کنند. حتی در قبر پادشاه توت (پادشاه مصر باستان) کشف شده است.

از لحاظ تاریخی، سیاه دانه برای سردرد، درد دندان، گرفتگی بینی، آسم، آرتریت و کرم روده،  “چشم صورتی” ( ورم ملتحمه)، کیسه های عفونی (آبسه) و انگل استفاده شده است.

امروزه سیاه دانه بیشتر برای آسم، دیابت، فشار خون بالا و بسیاری از شرایط دیگر مورد استفاده قرار می گیرد.

چگونه عمل می کند؟

برخی شواهد علمی وجود دارد که نشان می دهد سیاه دانه ممکن است به تقویت سیستم ایمنی بدن، مبارزه با سرطان، جلوگیری از حاملگی، کاهش تورم و کاهش واکنش های آلرژیک با عملکردی مانند آنتی هیستامین کمک کند، اما در حال حاضر اطلاعات کافی در انسان وجود ندارد.

امکان دارد موثر باشد برای:

• آسم. تحقیقات نشان می دهد که عصاره سیاه دانه بصورت خوراکی باعث بهبود سرفه، خس خس سینه و عملکرد ریه در افراد مبتلا به آسم می شود. با این حال، این گیاه ممکن است مانند داروهای تئوفیلین یا سالبوتامول موثر نباشد.

• دیابت. تحقیقات اولیه نشان می دهد که مصرف پودر سیاه دانه می تواند سطح قند خون افراد مبتلا به دیابت را بهبود بخشد. همچنین ممکن است سطح کلسترول را در این افراد بهبود بخشد. دوزهای ۲ گرم روزانه به نظر می رسد برای هر گونه منفعت مورد نیاز است.

•  فشار خون بالا. تحقیقات نشان می دهد که مصرف این گیاه بصورت خوراکی ممکن است فشار خون را مقدار کمی کاهش دهد.

• بهبود عملکرد اسپرم. تحقیقات نشان می دهد که مصرف روغن سیاه دانه باعث افزایش تعداد اسپرم و سرعت حرکت آن در مردان نابارور می شود.

• درد پستان (ماستالژیا). تحقیقات نشان می دهد که استفاده از ژل حاوی روغن سیاه دانه به سینه ها در طول دوره قاعدگی باعث کاهش درد در زنان مبتلا به درد سینه می شود.

شواهد ناکافی برای:

• تب یونجه (رینیت آلرژیک). تحقیقات اولیه نشان می دهد مصرف یک محصول خاص حاوی روغن سیاه دانه، ویتامین E، بتا کاروتن و بیوتین (Immerfit by Phyt-Immun) به صورت خوراکی روزانه ممکن است علائم آلرژی را در افراد مبتلا به تب یونجه بهبود بخشد.

• پوست خارش دار و ملتهب (اگزما). تحقیقات اولیه نشان می دهد که استفاده از یک محصول خاص حاوی روغن سیاه دانه، ویتامین E، بتا کاروتن و بیوتین (ImmerfitPhyt-Immun) به صورت خوراکی روزانه ممکن است علائم را در افرادی که دارای پوست خارش دار و ملتهب هستند بهبود بخشد. با این وجود، استفاده از پماد ۱۵٪ روغن سیاه دانه به پوست به مدت ۴ هفته به نظر نمی رسد که خارش یا شدت بیماری را در بیماران مشابه بهبود دهد.

• بیماریی که به تیروئید حمله می کند (تیروئیدیت خود ایمن).  مصرف پودر سیاه دانه ممکن است برخی اما نه همه معیارهای عملکرد تیروئید در افراد مبتلا به بیماری به نام تیروئیدیت هاشیموتو را بهبود بخشد. 

• سوء هاضمه. تحقیقات نشان می دهد که مصرف محصول حاوی روغن سیاه دانه ، عسل و آب باعث کاهش علائم سوء هاضمه می شود.

• تشنج (صرع). تحقیقات اولیه نشان می دهد که مصرف عصاره سیاه دانه بصورت خوراکی هر ۸ ساعت به مدت ۴ هفته تعداد تشنج در کودکان مبتلا به صرع را کاهش می دهد. با این حال، روغن سیاه دانه به نظر نمی رسد که موثر باشد.

• کلسترول بالا. برخی از مطالعات اولیه نشان می دهد که مصرف سیاه دانه خرد شده، کلسترول تام، لیپوپروتئین کم چگالی “بد” (LDL) کلسترول و چربی های خون به نام تریگلیسیرید را در افرادی که دارای کلسترول بالا مرزی هستند کاهش می دهد. با این حال، همه تحقیقات موافق نیستند.

• سندرم متابولیک. تحقیقات اولیه نشان می دهد که مصرف یک محصول خاص از روغن سیاه دانه دو بار در روز برای ۶ هفته ممکن است کلسترول تام، لیپوپروتئین کم چگالی “بد” (LDL) کلسترول و سطح قند خون افراد مبتلا به سندرم متابولیک را کاهش دهد.

• از بین بردن علائم مربوط به ترک اعتیاد. تحقیقات اولیه نشان می دهد که مصرف خوراکی عصاره سیاه دانه سه بار در روز برای ۱۲ روز ممکن است علائم ترک اعتیاد را کاهش دهد.

• آرتریت روماتوئید. تحقیقات اولیه نشان می دهد که مصرف روغن سیاه دانه باعث بهبودی درد و سفتی در افراد مبتلا به این بیماری که در حال حاضر متوترکسات مصرف می کنند می شود.

• گلودرد و تورم لوزه ها (تانسلیوفارنژیت). تحقیقات اولیه نشان می دهد که مصرف ترکیبی از چانکا پیدرا و سیاه دانه به صورت خوراکی به مدت ۷ روز درد در افراد مبتلا به گلو درد و تورم لوزه ها را کاهش می دهد.

• کنترل تولد 
• تقویت سیستم ایمنی بدن 
• برونشیت
• جلوگیری از سرطان
• احتقان
• سرفه 
• مشکلات گوارشی از جمله گاز روده و اسهال 
• سرماخوردگی
• سردرد
• افزایش جریان شیر 
• اختلالات قاعدگی
• سایر مشکلات 

مدارک بیشتری نیاز است تا بتوان سیاه دانه را برای موارد استفاده‌ی ذکر شده موثر شمرد.

سیاه دانه، هنگامی که بصورت خوراکی در مقادیر کم، مانند طعم دادن به غذا مصرف شود، برای بسیاری از مردم احتمالا بی خطر است. روغن و پودر آن زمانی که در مقادیر درمانی در کوتاه مدت استفاده شود، امکان دارد بی خطر باشد. اطلاعات کافی برای دانستن اینکه آیا مقادیر دارویی زیاد بی خطر است، وجود ندارد. هنگامی که به صورت خوراکی و یا بر روی پوست اعمال شود، می تواند سبب بروز حساسیت شود. هنگامی که بصورت خوراکی مصرف می شود ممکن است باعث ناراحتی معده، استفراغ یا یبوست شود. ممکن است خطر تشنج در برخی افراد را افزایش دهد.

توصیه های خاص و هشدارهای مصرف:

• بارداری و شیردهی: به نظر می رسد مصرف سیاه دانه در مقدار غذایی در طول بارداری بی خطر باشد. اما مصرف مقادیر دارویی زیادتر احتمالا خطرناک است. سیاه دانه می تواند باعث کند شدن یا جلوگیری از انقباضات رحم شود.

در مورد بی خطر بودن استفاده سیاه دانه در هنگام شیردهی اطلاعات زیادی شناخته نشده است. برای بی خطر ماندن از مصرف آن اجتناب کنید.

• کودکان: روغن آن زمانی که بصورت خوراکی و کوتاه مدت در مقادیر توصیه شده مصرف شود امکان دارد برای کودکان بی خطر باشد.

• اختلالات خونریزی: سیاه دانه ممکن است لخته شدن خون را کاهش و خطر خونریزی را افزایش دهد. در تئوری، ممکن است اختلالات خونریزی را بدتر کند.

• دیابت: ممکن است در برخی افراد سبب کاهش میزان قند خون شود. اگر دچار دیابت هستید و از سیاه دانه استفاده می کنید، به دقت مراقب علائم قند خون پایین (هیپوگلیسمی) باشید و قند خون خود را به دقت کنترل کنید.

• فشار خون پایین: سیاه دانه ممکن است فشار خون را کاهش دهد. در تئوری، مصرف آن ممکن است فشار خون افراد با کم فشاری خون را به شدت کاهش دهد.

• جراحی: سیاه دانه ممکن است لخته شدن خون و قند خون را کاهش دهد و باعث حس خواب آلودگی در برخی افراد شود. در تئوری، ممکن است خطر خونریزی را افزایش داده و در کنترل قند خون و بیهوشی در طول و بعد از عمل جراحی دخالت کند. مصرف سیاه دانه را حداقل دو هفته قبل از عمل جراحی برنامه ریزی شده متوقف کنید.

ما در حال حاضر هیچ اطلاعاتی راجع به تداخلات سیاه دانه نداریم.